حقیقت مرز نمیشناسد
مصاحبه با رضا اسپیلی در رادیو فرانسه دربارهی شعر و وضعیت فرهنگی و روشنفکری امروز ایران
مصاحبهگر: ورونیک سُژه
موسیقی: «چنین گفت زرتشت» از ریچارد اشتراوس، «کرشمه» از حسین دهلوی، و اثر بداههی ضرب از محمدرضا مرتضوی
آنچه در پی میآید مصاحبهی رادیو فرانسه، فرانس موزیک است با شاعر ایرانی، رضا اسپیلی، که تابستان امسال از این رادیو پخش شد. از آنجا که این مصاحبه به زبان فرانسه است، در اینجا به شرح کوتاهی از آن میپردازیم:
اسپیلی ابتدا در پاسخ به سوالی درمورد موسیقی و آواهای کودکیاش از جنگ و شکستهشدن دیوار صوتی توسط هواپیماهای عراقی سخن گفت و درضمن تنفر خود را به این وسیله از جنگ و جنگافروزی اعلام کرد. سپس در مورد سانسور گسترده و غریب در ایران، بهویژه سانسور پیش از چاپ کتاب و سانسور پیش از اقدام هنرمند در هر زمینهیی از کارش توسط دولت گفت اما به همین بسنده نکرد و از سانسور گسترده در تار و پود جامعهی روشنفکری ایرانی هم سخن گفت. بهعنوان مثال از حذف بخشهایی از کتاب کاندید ولتر بهدست ناشر و چاپ ۳۰۰۰ نسخه از آن در حالی که در صفحهی مشخصات کتاب ۱۰۰۰ نسخه نوشته شده، صحبت کرد که بدین ترتیب ناشر باسابقه با همدستی با ماموران وزارت ارشاد، به راحتی حق مولف را میخورند، درحالی که معمولا اوضاع را وارونه جلوه میدهند… باری، در این فساد تنیده در تار و پود جامعهی ایرانی همه سهمی دارند، روشنفکران محفلی و دستگاه حاکم، باهم.
سپس از شعرهایاش و چهگونگی شعر گفتن پرسش و پاسخی شد. رضا اسپیلی در پاسخ به این پرسش که «چهگونه شعر میگویید؟» گفت: گاهی در خانه نشستهام و بهناگهان حضور یک واژه، یک کلمه، چنان مرا در خود میگیرد که مدتها مرا به خود مشغول میکند. بارها شده که در همین لحظات شعری گفتهام، یعنی همهچیز با حضور یک واژه شروع شدهاست. بعد می فهمم که مثلا حدود یک ربعی این حالت حشر و نشر طول نکشیده، اما برای من طولانیتر به نظر رسیده… البته باید بگویم که برای من حضور موسیقی هم بسیار مهم و اساسی است، من بیشتر شعرهایام را در حال شنیدن موسیقی گفتهام. سپس شاعر چندین شعر از خیام و دو شعر از خودش را به زبان فارسی خواند که بعدا توسط ورونیک سُژه به زبان فرانسه هم خواندهشد. اسپیلی در بخش دیگری از این مصاحبه، از خیام و نقش علمی و فرهنگی این دانشمند بزرگ گفت، بهطور مثال به ایجاد تقویم دقیق ایرانی و محاسبات ریاضی بینقص او اشاره کرد و در مبحث شاعری از رباعیات و نظم ریاضی رباعیات خیام سخن گفت و در جایی دیگر بیان داشت که خیام در بیش از ۱۰۰۰ سال پیش تاکنون تنها شاعری است که شراب در شعرهایاش همان شراب نوشیدنی مستیاور است و خواننده نمیتواند آن را به هیچ معنی عرفانی و معنوی نسبت دهد.
مصاجبهی رضا اسپیلی در رادیو فرانسه دربارهی شعر و وضعیت فرهنگی و روشنفکری ایران
همچنین ببینید: